Ons Innerlijk Anker

De zachte kracht van ons innerlijk anker

(Ons innerlijk anker in tijden van onzekerheid, stress of verlies)

Vanavond gaan we het hebben over je innerlijk anker. Het proces over hoe je autonoom kan blijven qua gedachten, gevoel en handelingen in situaties waarbij je van je stuk wordt gebracht. Hiervoor kunnen vele oorzaken zijn. Het kan zijn dat je gestrest bent door een voorval, wrevel, boosheid of ergernissen hebt. Of je gaat door een periode van rouw. Er zijn meerdere triggers waardoor we los kunnen raken van ons innerlijk anker. Het begrip anker zegt het al: een anker maakt dat je niet wegdrijft. Een innerlijk anker maakt dat je niet wegdrijft van wie je bent. Dit is geen controlerend mechanisme, het is niet zo dat je controle probeert te krijgen over je leven, het is eerder zo dat je de mogelijkheid terug krijgt van dat je kunt waarmaken wat je werkelijk weet en wie je werkelijk bent. Verankerd in het Zelf. Een heleboel W’s: Waarmaken Wat We Werkelijk Weten en Weten Wie We Werkelijk Zijn. Dat geeft van-Zelf een zekere stevigheid en gecentreerdheid.

Verlies van autonomie

Het werkt natuurlijk het meest prettig als je dicht bij jezelf blijft voordat je een bepaalde actie gaat ondernemen. Je bent dan niet onzeker of zenuwachtig, maar je vertrouwt op je innerlijke kracht. Dit kan lastig zijn omdat we dat nooit geleerd hebben. In de opvoeding zijn er weinig momenten geweest waarbij je als klein kind een voorbeeld kreeg over hoe je je autonomie kunt behouden en ouders gaven waarschijnlijk ook weinig ruimte aan het opgroeiende kind om zijn eigen autonomie te ontwikkelen. Ouders zijn vaak directief, meestal goedbedoeld, maar kinderen raken dan min of meer los van hun innerlijk anker.
Ieder kind heeft intrinsiek een innerlijk anker. Toen je klein was, deed je vanuit jezelf dingen waarvan je wist dat het goed voelde of je vond het gewoon leuk om te doen. Een gevoel van autonomie en onbevreesd zijn. Een gevoel dat je op een ontdekkingsreis bent. Daar is natuurlijk helemaal niets mis mee, totdat er op een gegeven moment door je ouders wordt verteld dat zoiets niet kan, niet mag, dat mensen dat niet doen. Op een gegeven moment gaat het kind naar school en wordt het gestructureerd handelen meer ‘dwingend’ en bepalend voor jouw gedrag. In het vervolgonderwijs gaat er nog weer een schepje bovenop, je moet de lessen volgen, je moet een diploma halen en je wordt min of meer in een keurslijf gedwongen van de oppassende burger, wat naadloos past in de opbouw van onze samenleving.

In de groei naar volwassenheid is er dus de tendens om je weg te houden van je innerlijk anker. Maar je innerlijk anker is aangeboren, het is een deel van jou. Het is niet alleen intelligentie, maar ook gevoelskracht, een innerlijk kompas, en je talenten die je eigenlijk automatisch al een bepaalde richting op brengen. De aangeboren (geïndividueerde) essentie van het individu is een van de belangrijke aspecten van de leer waarop ik mij baseer, die een soort handleiding biedt naar het innerlijk anker en innerlijke bevrijding. Op mijn website www.zelfkennis.nu wordt dit verder duidelijk gemaakt. Deze praktische filosofie baseert zich onder meer op twee Russische filosofen, Gurdjieff en Ouspensky, die dit gedachtengoed in het westen hebben geïntroduceerd. Daarnaast richt ik mij in mijn werk op de wijsheid die in de Vedische filosofie (al honderden eeuwen ouder) is vastgelegd. Deze twee tradities geven een perfect beeld, een mindmap, van waartoe de menselijke geest in staat is. Daarnaast laten ze zien waar dit vermogen tot behoud van het innerlijk anker mank kan gaan. Niet zozeer dat er met de psyche van de mens iets misgaat – dit wordt ook besproken, want het kan het resultaat zijn van een matige opvoeding en een nog bepalender matig onderwijs – maar de Ware essentie van de mens wordt in deze twee tradities beschreven. Beide filosofieën hebben een soort overzicht van de geest samengesteld en als je ze naast elkaar legt, geven ze welhaast een volledig beeld.

Word je eigen levenscoach

Wat is de geïndividueerde essentie? Geïndividueerde essentie is wat elk mens tot individu maakt, dit zijn in feite alle basiskenmerken, denk aan geslacht, geaardheden, talenten en tevens alle begrenzingen daarvan. Het is zinvol om dat binnenin jezelf te (onder)zoeken. Je talenten geven al je potenties en mogelijkheden weer. Je begrenzingen geven aan waartoe je al dan niet in staat bent te manifesteren in je leven. Ik kan bijvoorbeeld op mijn 10e jaar ontdekken dat ik heel goed kan voetballen, maar op een bepaald moment kom ik erachter dat ik toch geen profvoetballer kan worden. Ik loop tegen mijn eigen begrenzingen aan. Als je tegen begrenzingen aanloopt en dit niet kan accepteren, zou dit kunnen ontaarden in psychische problemen. Oude trauma’s, uit je vroege jeugd, je geboorte of zelfs ook verder terug in de tijd, bijvoorbeeld in de familiegeschiedenis, kunnen hierbij een rol spelen.

Als je nu in een situatie verzeild raakt waarbij ernstig onheil plaats vindt, word je van je stuk gebracht, je wordt overvallen door verdriet, woede, pijn, onzekerheid, en dan komt het eropaan dat je leert hiermee om te gaan. Er bestaan natuurlijk veel therapieën, dit zijn vaak strategieën, ofwel een soort matrijs waarmee geprobeerd wordt naar je comfortzone terug te keren en daar je kracht weer te vinden. Mijn filosofie bestaat hieruit dat in feite ieder mens in staat is zijn eigen levenscoach te worden. Je hebt eigenlijk geen therapeut nodig of een extern systeem, maar wel een handleiding. Handvatten waarbij je beoogt op eigen kracht empathisch aan de slag te kunnen op elk moment van de dag. In feite ben je dan 24/7 je eigen therapeut, en dat voelt best goed, want elke stap die je neemt bekrachtigt de volgende: oefening baart kunst, ook hier, en langzamerhand kom je weer terug bij het uitgangspunt van waar jij in essentie voor staat.

Als je een eye-openend boek gelezen hebt of je hoort iets tijdens een lezing, of je doet zelf een belangrijke ontdekking, dan wordt dit tot een soort van commitment waarbij je in je alledaagse leven aan de slag gaat. Praktische filosofie: in de praktijk brengen wat je hebt geleerd. Datgene waar je mee bezig bent, doe dat met alle aandacht. Het kan ook zijn dat, van wat jij in essentie hebt meegekregen voor mogelijkheden en talenten voor dit leven, dat helemaal niet aanwezig was in je familie. Ik haal vaak het voorbeeld van mijn vader aan. Hij wilde heel graag naar de kunstacademie, maar werd teruggefloten door zijn vader, die slager was, met de mededeling dat hij daar toch helemaal niets mee kon verdienen, dat hij niets kon met zo’n artiestenleven, dat hij daarmee geen gezin kon onderhouden. Kortom, een botte afwijzing. Mijn vader was wel zo eigenwijs om het toch te gaan doen, met als gevolg dat hij een volkomen ander leven heeft geleid dan de rest van zijn familie en door zijn keuze kwam hij helemaal tot bloei. Dus naast het feit dat je je innerlijk anker hebt ontdekt, ontdek je ook al je mogelijkheden om te groeien en te bloeien.

Tot bloei komen en jezelf vrij kunnen ontplooien, is de zin van het leven en de beste weg tot zelfrealisatie en het vinden en beleven van geluk. Als je je conformeert aan het heersende tijdsbeeld valt er een deel van je leven stil, je krijgt verplichtingen, je gaat gebukt onder lasten, baan of een hypotheek, en je raakt steeds verder verwijderd van wat er voor jou in het leven voor kansen en mogelijkheden zijn. Maar, een talent gaat nooit verloren. Een talent zal altijd aan je jasje blijven trekken richting ‘waar je voor bedoeld bent’. Er zijn genoeg mensen die stoppen met werken en na hun 60e pas ontdekken dat er dingen zijn die ze nog heel graag willen doen en dat ook nog heel goed blijken te kunnen.

Naar aanleiding van vragen:

Heeft de kennis van non-dualiteit overeenkomsten met vertrouwen op je innerlijk anker?
Non-dualiteit wordt ook door Gurdjieff gepropageerd. Er zijn overeenkomsten tussen het eenheidsbewustzijn en mindfulness. Eenheidsbewustzijn als basis van zelfkennis. Het proberen de eenheid te vinden in de myriaden vormen van verscheidenheid, of de bestendigheid te vinden achter alle veranderingen, zijn mooie en uitdagende opgaven. Het uiteindelijke zoeken naar eenheid binnen in jezelf leidt naar het vinden van je innerlijk anker. Je onderzoekt hoe jijzelf in elkaar zit, hoe je geest werkt: waar en op welk moment laat je geest jou in de steek? Wanneer en waar laat je dus jezélf in de steek? Uiteindelijk vind je de verbindende factoren en kom je weer een grote stap verder in het proces van zelfkennis.
Een mooie manier om non dualiteit te ervaren is het kijken naar een bloem, met al je zintuigen zonder oordeel of classificatie, zie, proef en adem de bloem, op een gegeven moment wórd jij de bloem en is er eenheid; of de bloem wordt jou, het is maar hoe je het bekijkt. Zo kan je ook verdwijnen in een muziekstuk, dualiteit houdt op te bestaan en jij ‘wordt’ die muziek. Een heel liefdevolle ervaring.

De stilte in jezelf vinden, als een soort leeg canvas waarop wordt geprojecteerd, is belangrijk. Er kunnen in diepe stilte allerlei zaken opborrelen die misschien al jaren heel subtiel om jouw aandacht vragen, die jouw al inzichten wilden influisteren, maar die je niet hoorde omdat de geest zo in beweging ofwel lawaaiig is. En dan heb je de kans om te gaan herwaarderen wat er in je opkomt: wat is er echt belangrijk, wat zou ik nu kunnen gaan aanpakken? Het kan zijn dat je ontdekt dat sommige innerlijke zaken zich in de loop der tijd al vanzelf hebben opgelost. Maar ook de niet-opgeloste dingen komen dan bovendrijven, meestal in een gevoel van onrust. Het is de kunst om dit te voelen, zonder er in te ‘bewegen’, dus er niet gelijk met je gedachten mee gaan ‘spelen’. Alleen voelen.

Ordenen en classificeren is dan de taak van het verstand, de Rede (Manas). Dat kan in stilte heel goed. Alleen, het verstand met zijn vele paden van beredenering, gedraagt zich vaak als een ongetrainde hond die jou meesleurt, die jou uitlaat in plaats van jij hem. Jouw geest heeft dus een zekere ‘puppy-training’ nodig. Dan kan er structuur aan gegeven worden en wordt je functionele verstand waar het voor bedoeld is: snappen, ordenen, classificeren en een zo bijdrage leveren aan je onderscheidingsvermogen: wat is er nú echt belangrijk voor mij?.
Het gaat tenslotte om een evenwicht tussen hoofd en hart, tussen rede en gevoel. ‘De Rede spreekt wijs tot het hart, en het Hart spreekt wijs tot het rede’. Dit is de weg van het zuiveren van Hoofd, Hart & Handen, omdat al je handelen hieruit voortkomt. Hier past ook mooi het beeld van de koets met de paarden, de koetsier op de bok en de Ingezetene in de koets op een wagenspoor. Een metafoor van hoe jij je het zuiverst door het leven kunt bewegen (dit wordt hier uitgelegd in de vorm van een fictief interview met Gurdjieff.)

Je individuele essentie is iets anders dan je persoonlijkheid. En ‘ego’ is een container-begrip, daar kun je van alles onder bedenken, iedereen heeft er een ander beeld van. We zullen dat moeten definiëren. Simpel gezegd is het ego ons zelfbeeld, jouw totaal van identificaties waarin je bent gaan geloven. Alles waar je ‘ik’ tegen zegt maar wat je niet kunt ‘zijn’. Je kunt het ook jouw ‘verhaal‘ noemen.
Je persoonlijkheid is iets anders en begint zich zo’n beetje vanaf je eerste jaren te ontwikkelen, via taal, sociale vaardigheden en interacties en bestaat uit alles wat je heb aangeleerd.
Je individuele (geïndividueerde) aangeboren essentie bevat verschillende aspecten, geaardheden en karaktereigenschappen, en al je talenten en begrenzingen ervan. Je geaardheid uit zich bijvoorbeeld door gehechtheid aan en aantrekkingskracht tot bepaalde dingen en voorkeuren, en aan geneigdheden of dwangmatigheden (vásana’s).

Als je zou opgroeien in een ander land, in een andere cultuur, dan zou je persoonlijkheid zich ook heel anders ontwikkeld hebben. In feite is je persoonlijkheid een soort masker naar de buitenwereld (persona = masker), opgebouwd uit alles wat je hebt aangeleerd en waarmee je je uitdrukt in de (sociale) wereld. Zonder persoonlijkheid kan een mens niet interacteren.

Het louteren van de geest

Alles draait om de basale behoeften van de mens: liefde, vriendschap, respect en veiligheid (geweldloosheid). Natuurlijke hechting is van groot belang. Als mens hecht je je aan je kind, je partner, je familie. Je kunt je echter ook hechten aan materiële zaken, dit zijn in feite onnatuurlijke hechtingen. Iemand kan zich bijvoorbeeld hechten aan zijn auto… het is natuurlijk gewoon een stuk blik, maar een mooie auto is voor jou dan een teken van succes en wordt zo tot een identificatie, een stukje ego. Of je hecht je aan je ‘naam’, aan je status of aan je ‘kunnen’. Dat zijn onnatuurlijke hechtingen en vormen ego.

Er kunnen zich situaties in het leven voordoen die voor jou een heftig dilemma vormen. Laat dan je geweten spreken, daar kun je op vertrouwen, want het geweten liegt nooit. Je kunt bijvoorbeeld groot onrecht ervaren in situaties. Dan kun je de volgende stappen doorlopen:
Je werkt ernaar toe om alles te doorgronden door als eerste te komen tot een acceptatie van de situatie. Een acceptatie met je verstand, je hoofd, de Rede. ‘Verstandig zijn’ is de eerste ‘laag’ in het vinden van een werkelijk innerlijk anker. Je komt tot het werkelijk snappen van wat er aan de hand is. Soms is daar studie voor nodig. Maar acceptatie is iets anders dan aanvaarding.
Vervolgens werk je toe naar gevoelsmatige aanvaarding, die van het hart, dat is de tweede ‘laag’. Het hart kan niet ‘snappen’, het hart heeft geen woorden (of alleen ‘ja en nee’), maar kan wel gevoelsmatig begrijpen. Dus snappen wordt dan begrijpen en accepteren wordt aanvaarden. Mogelijk zul je eerst veel moeten voelen/huilen/ontladen om tot aanvaarding van onrecht te komen.

Probeer zover te gaan in dit proces dat je innerlijke onrust of strijd kunt opgeven. Zover, dat je je eraan kunt overgeven en er een volkomen berusting ontstaat. Want overgave is de derde ‘laag’.
Op de website www.zelfkennis.nu is dit te vinden onder het kopje Lees meer ➢ Ik geef het op.
Opgeven en opdragen is het proces dat je helpt en je geest loutert. Het opgeven van dingen in jezelf is het opdragen ervan aan het Zelf. Je draagt de situatie en alle dingen erin op aan jou-Zelf. Al die ‘dingen’ zijn namelijk óók het Zelf en dus niet van jou als persoon. Je ‘geeft het terug’ aan waar het thuis hoort.

Als je dit eenmaal sterk verinnerlijkt, kan er een omslag komen. Dan breekt er iets open en voel je een kracht en onverschrokkenheid in je opkomen. Dan kom je volledig in je kracht te staan, zoals dat tegenwoordig heet. En dat is iets heel anders dan dat je je krachtig voelt vanuit ego. Vanuit die innerlijke kracht die is opgekomen, kun je nu gaan handelen naar wat nodig is. Je beantwoordt nog slechts (in feite ego-loos) aan wat de situatie van je verlangt.
Acceptatie ➢ aanvaarding ➢ overgave ➢ onverschrokken kracht en handeling. Zo leef je naar jouw innerlijk anker.
En bedenk: ‘Een gebalde vuist kan niets ontvangen’, niet van een ander en niet van jouzelf. Die handen moeten open en ontvangend zijn.

Hierbij past mooi de volgende affirmatie:
➢ Denk wat je Weet (denk zuiver en gedisciplineerd naar jouw opgedane Kennis)
➢ Zeg wat je denkt (spreek in lijn met dit zuivere denken)
➢ Doe wat je zegt (handel betrouwbaar en integer, in lijn met je woorden)
➢ Weet wat je doet (wees aanwezig in Nu, bewust voelend en wetend in elke handeling).
Zo kom je tot de integere staat van denken, spreken en handelen in Zelfherinnering.

Als afsluiting van deze bijeenkomst een oefening in Zelfherinnering. Dit kun je doen op elk moment van de dag, na elke actie, als een moment om je zintuigen te resetten en te komen tot innerlijk voelende waarneming. Hoe vaker je dit ‘stil vallen’ doet, hoe makkelijker het gaat en hoe wakkerder je in handelingen zult kunnen verblijven.

Stilval-oefening

Zorg dat je je lichaam ontspant, zet je mobiel uit.
  Ga ontspannen zitten, je voeten op de grond en voel hoe je lichaam op je stoel zit. Voel alle drukpunten. Voel het lichaam als totaal en alle (levens)stromingen erin. Integreer het innerlijke en uiterlijke voelen. (Het kan ook staande.) Behoud deze voelende waarneming van jouzelf gedurende de volgende stappen. Dat is belangrijk!
  Richt je aandacht op het zien. Kijk naar één punt en zie zonder je ogen te bewegen de gehele periferie. Een ‘brede’ blik dus, en zie slechts vormen en de kleuren zonder betekenis.
  Proef de smaak in je mond. Ruik de geur om je heen.
  Richt dan je aandacht op het luisteren, terwijl de voelende waarneming van jezelf gehandhaafd blijft. Hoor de geluiden dichtbij maar laat het luisteren ook zo ver mogelijk uitgaan. Hoor slechts klanken en hecht er geen betekenis aan.
  Dit is neutraal Waarnemen zonder méér. In volle waarneming met de vijf zintuigen is er geen plaats voor interpretaties, gedachten of oordeel.
  Je ervaart nu ook een onmetelijke stilte en ruimte. Die Stilte, achter alle beweging en geluiden is er áltijd. Die Stilte is de ‘ruimte’ waarin alles opkomt en alles verdwijnt.
  Je ervaart nu de neutrale waarnemer als een non-duale toestand in je geest.

Zelfherinnering is het volgende:
Je bent volledig gewaar van de situatie waarin je verkeert, in een voelende waarneming van jouzelf. Het waarnemen naar buiten én naar binnen integreert. Deze staat is de natuurlijke staat van de bewuste menselijke geest.

Deze oefening van ‘stil vallen’ doe je elk moment dat je er behoefte aan hebt, zo vaak je wilt. Liefst 10 tot 20 keer per dag, want het kost na enige ervaring maar 1 of 2 minuutjes. De stille innerlijke rust neem je als vanzelf mee in je volgende activiteit en die je dus energetisch ‘schoon’ begint.
Overdag, tijdens alles wat je doet, is de stilte er ook, maar je bent te druk bezig om dit te beseffen. Je aandacht is te verstrooid. Stilte is als ruimte: hoe ‘volgepakt’ ook (resp. door lawaai of door spullen), ze wordt op geen enkele manier beïnvloed of aangetast, want zij behoort tot de natuur van het Absolute.
Door deze oefening in zelfherinnering zullen er meer en meer vragen op kunnen borrelen, soms existentiële vragen. Je kunt hiermee aan de slag gaan, op jouw tijd en jouw moment.

Videoregistratie van het eerste deel

© Michiel Koperdraat